Menopoz Döneminde Beslenme

Kadın yaşamının doğal bir evresi olan menopoz, her bireyin hayatında önemli bir değişim sürecidir. Fiziksel, hormonal ve psikolojik değişimlerin yaşandığı bu dönem, kadınlar için birçok soruyu beraberinde getirir. Toplumda sıklıkla yeterince konuşulmayan menopoz, hem sağlık hem de yaşam kalitesi açısından büyük bir etkiye sahiptir. Bu doğrultuda, menopozun belirtileri, yönetimi ve kadınların bu süreçte neler yapabileceklerine dair bilgilere odaklanacağız.

Menopoz Nedir?

Kadınlarda doğurganlık yeteneğinin kaybolduğu 48 – 55 yaş arasını kapsayan dönemdir. Menopoz bir hastalık değildir ve yaşamın doğal bir dönemidir. Fakat menopozda organizmada yaşanan değişiklikler sağlık sorunlarını tetikleyebilmektedir. Özellikle östrojen hormonunun azalmasına bağlı oluşabilecek şişmanlık, osteoporoz(kemik dokusunda zayıflama),kalp – damar hastalıkları gibi sağlık sorunlarına dikkat edilmelidir. Menopozu etkileyen faktörler;

Menopozda Gözlenen Değişiklikler

Menopozda organizmada önemli değişiklikler olmaktadır. Bunların başında hormonal değişiklikler gelmektedir. Yumurtalık fonksiyonlarındaki azalmaya bağlı olarak östrojen seviyeleri düşer ve gonadotropinlerde artış meydana gelir. Bu durum bazı sağlık sorunlarına yol açabilir.

Enerji Harcamasındaki Değişiklikler: Menopoz öncesi kadınlarda metabolizma hızı menstrüal döngüden etkilenir. Döngünün luteal fazındaki endometriyumun oluşması ve hormonal değişiklikler nedeniyle metabolizma hızı artar. Menopoz sonrasındaki dönemde ise yumurtalık fonksiyonlarında ve luteal fazdaki kayıp nedeniyle enerji harcamasında azalma olur ve metabolizma hızı azalır. Ayrıca ilerleyen yaşla beraber yağsız vücut kütlesinin(kas+kemik),yağlı vücut kütlesine oranı azaldığından, metabolizma hızında düşme görülmektedir. Yine fiziksel aktivitenin azalması da şişmanlığa neden olmaktadır.

Vücut Bileşimindeki Değişiklikler: Vücutta toplam yağ oranında artma, yağsız doku kütlesinde azalma olur. Hormonal değişim vücuttaki yağ dağılımını etkiler. Özellikle göbek çevresinde yağlanma artar ve buna bağlı şişmanlık gelişebilir. Hücre içi sıvı miktarında azalma olurken, yaş ilerledikçe hücre dışı sıvının toplam vücut sıvısına olan oranında artış meydana gelir. Buna bağlı vücutta ödem meydana gelebilir. Yine vücuttaki protein oranında azalma gerçekleşir.

Kan Yağları Seviyelerindeki Değişiklikler: Menopoz öncesi dönemde kadınlarda kan östrojen seviyeleri erkeklere göre daha yüksek olduğu için kalp – damar hastalıları riski daha düşüktür. Östrojen kan yağları üzerine etki ederek, LDL’yi(Kötü huylu kolesterol) düşürür,HDL’yi(İyi huylu kolesterol) yükseltir. Menopozda östrojenenin koruyucu etkisi ortadan kalkar. Östrojen seviyeleri azalır.Bu azalma ve şişmanlık kan yağları düzeyini olumsuz etkiler.LDL Kolesterol ve trigliserit seviyelerinde artma,HDL Kolesterol seviyelerinde azalma meydana gelir. Sadece östrojen hormonu değil, menopoz öncesi kadının beslenme durumu (yetersiz sebze – meyve tüketimi, hayvansal kaynaklı doymuş yağ tüketiminin fazla olması vb.),şişmanlık, sigara kullanımı da menopoz sonrası kalp -  damar hastalıklarının gelişmesinde etkendir.

Kemik – Mineral Yoğunluğundaki Değişiklikler: 12 -40 yaşları arasında kemik mineral yoğunluğu en yüksek düzeye ulaşır.30 – 40 yaşlarında ise kemik kayıpları başlar. Kadınlarda menopozdan sonra östrojen seviyelerindeki azalmaya bağlı kemik kaybı önemli ölçüde artar. Bu dönemde idrarda kalsiyum atımında artış, bağırsaklardan kalsiyumun emiliminde azalma ve diyetle yeterince kalsiyum alınmaması kemik kaybının nedenlerindendir. Yüksek düzeyde kafein alımı, hayvansal kaynaklı protein ve sodyum idrarda kalsiyum atımını arttırır. Yine fosfat içeren içeceklerin(gazlı içecekler) aşırı tüketilmesi de kemik yoğunluğunu azaltır. Kanın pıhtılaşmasını önleyen ilaçlar(antikoagülanlar),antiasitler, alkol ve sigarada osteoporoz riskini arttırmaktadır.

Menopozda Beslenme Nasıl Olmalıdır?

Menopoz sonrası sağlığın korunmasında ve kaliteli bir yaşamın sürdürülmesinde beslenme önemli bir rol oynamaktadır. Bu dönemde kadınlarda oluşma riski yüksek olan şişmanlık, kalp damar hastalıkları ve osteoporoz gibi hastalıkların gelişimini önleyici , koruyucu ve tedavi edici diyetlerin uygulanması gerekmektedir.

Menopozda Beslenme İlkeleri

Fitoöstrojen İçeren Besinler

Fitoöstrojenler,vücudumuzda östrojen gibi davranan doğal gıda bileşenleridir. Bazı araştırmalar menopozda fitoöstrojen içeren besinlerin tüketiminin olumlu etki gösterdiğini bildirmektedir. Doğal olarak Fitoöstrojen içeren besinler arasında;

KAYNAKÇA